Για να προλάβουμε τη Λειτουργία των Χριστουγέννων, στο Μοναστήρι, πρέπει να ξεκινήσουμε στις τέσσερες, μας είπε. Υπολογίζουμε μιάμιση ώρα πεζοπορία. Ο Γούμενος μου ‘πε πώς θα βάλει ευλογητός στις πέντε. Γιαυτό κοιμόμαστε νωρίς.
Μας κουκούλωσε η μάννα, σκουφιά πλεχτά, κασκόλ χοντρά, γάντια μάλλινα , όλα δικά της χειροτεχνήματα, πλεγμένα με την έμπειρη καθοδήγηση της κυρά Σουλτάνας, πού σάν μάννα της παραστεκόταν, μάλλινες φανέλλες, παλτά και νά ‘μαστε στο δρόμο στις τέσσερες.
Ξεχωριστή εμπειρία η νυχτερινή ανάβαση στις ανηφοριές του Μενοικίου όρους από την πόλη προς το αρχαίο πατριαρχικό Μοναστήρι του Προδρόμου.
Τρεμόφεγγαν τ’ αστέρια !
Οι Μάγοι τουλάχιστον πήγαιναν με καμήλες !
Αλλά εκείνοι όδευαν μήνες γιά να φτάσουν από την Περσίδα στη Βηθλεέμ !
Ήρα τους οφθαλμούς εις τα όρη,
όθεν ήξει η βοήθειά μου, έψαλλε ο προφήτης τε άμα και βασιλεύς Δαβίδ.
Κι εμείς, αγαλλομένω ποδί, σπεύδαμε αχάραγα εις τα όρη , με παγωμένα τα μάγουλα και τις μύτες, ανηφορίζαμε προς το του Μενοικέως όρος, χιονοστεφές ήδη όρος, με λευκασμένη την κορυφή του ήδη από του Άη Νικόλα, γιά την μετοχή στη Θεία Λειτουργία των Χριστουγέννων, όπως οι ταπεινοί βοσκοί εκείνης της Νύχτας, όπως οι ταπεινοί τσομπαναραίοι της Βηθλεέμ, γιά να συμψάλλουμε με τους Αγγέλους το
“Δόξα εν υψίστοις” και το “Χριστός γεννάται δοξάσατε “.
Κι ο πατέρας μ’ ένα ραβδί, γιά την απομάκρυνση των τσομπανόσκυλων, και στην πλάτη ένα μικρό στρατιωτικό γυλιό με τα χρειώδη γιά το λιτό χριστουγεννιάτικο πρωινό, προπορεύεται, διηγούμενος, αφηγούμενος, τα της ημέρας των Χριστουγέννων , τα της πορείας και τα της ανάβασης, εμπειρίες στρατιωτικές από τους δύσκολους χρόνους της θητείας του, και να ήδη βγαίνουμε από το περιαστικό δάσος , τον πευκώνα που ζώνει τας Σέρρας, και να ξεχωρίζουν πάνω αριστερά μας σε λοφοκορφές απ’ όπου εποπτεύουν την πόλη τα πολυβολεία, αψευδείς μάρτυρες της έντασης του εμφυλίου πολέμου, και να δεξιά μας η κορυφή που δεσπόζει του Άη Γιάννη, σημείο εποπτείας όλου του κάμπου των Σερρών, και να σε λίγο φτάνουμε στο Βηρό , όπου στην αγκαλιά των βράχων μέσα σε όμορφο πλατανότοπο αναβλύζει πηγή δροσερού ύδατος, πηγή αναψυχής ακένωτος γιά τους απ’ αιώνος οδοιπόρους που ανέρχονται στην Προδρόμεια Μονή, θα σκύψουμε να πιούμε δροσερό νερό στη χούφτα, και να συνεχίσουμε, να ο αρχαίος ελαιώνας του μοναστηριού με χιλιάδες λιόδεντρα , είναι αλλιώς την νύχτα όλα,
να και το ξωκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής με παραστάτες, δεξιά κι αριστερά, μιά διμοιρία ψηλόκορμα περήφανα κυπαρίσσια, να και το παλιό μονοπάτι, αρχαίο ‘ναι καλντερίμι από τους χρόνους της ρωμέικης Αυτοκρατορίας, που οδεύει κατωφερικά στην επικλινή πλαγιά παράληλλα και πάνω από την ρεματιά, καθώς από το βάθος της ρεματιάς ακούγεται με αντίλαλο ο ρόχθος του ποταμού, του ποταμού που κυλά αενάως από την Βροντού, που πηδάει βράχο τον βράχο με κρυστάλλινα παγωμένα νερά, από τις χιονισμένς κορυφές κυλώντας στον κάμπο, σμιλεύοντας τους γρανιτόβραχους στη πολυαιώνια ροή του, αφρίζοντας σε ορμητικούς καταρράχτες, ησυχάζοντας προς μικρόν σε μικρές λιμνούλες, ποτίζοντας αιγοπρόβατα στους αιώνες, γυρνώντας νερόμυλους, γιά να σμίξει με τον Στρυμόνα, τον γιό του Ωκεανού, γιά να εκβάλλει στο Αιγαίο, να συναντήσει τον Ποσειδώνα, τον πατέρα του Ωκεανού, σε μιά αέναη κίνηση ζείδωρη κι προσφορά εύφορη !
Πέρασε η ώρα . Κοντεύει πεντέμιση.
Ακούστηκαν γλυκόηχες οι μοναστηρισκές καμπάνες !
Ευφρόσυνο καλωσόρισμα .
Ωσαννά εν τοις υψίστοις !
Συν Αρχαγγέλοις, αγγέλοις …
Επισπεύσαμε κουτρουβαλώντας.
Όπως οι βοσκοί !
Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο προεξάρχων της πανηγύρεως, ο ποιητής του Κανόνος των Χριστουγέννων.
Κοσμάς ο Μαιουμά , ο παραδερφός του, συν αυτώ γεραίρει τα εόρτια λιγυραίς φωναίς !
Η Ελληνίδα γλώσσα
έχει φορέσει τα επίσημά της !
“Ανατολή Ανατολών”, αναγγέλλει ο ψάλτης του δεξιού χορού,
καθώς υποφώσκει η αυγή της ημέρας,
κι ο ήλιος ήδη αγκομαχάει ανηφορίζοντας γιά να ροδίσει τις κορυφές του Μενοικίου
και “ημείς οι εν σκότει και σκιά εύρομεν την Αλήθειαν “!
Και στην εμπειρία της νυχτερινής ανάβασης , καθώς σταθήκαμε κοντά στην ξυλόσομπα που γλυκοθέρμαινε το αρχαίο Καθολικό της Παλαιολόγειας Αναγέννησης, το Καθολικό που ανήγειρε ο από Εζεβών εν αγίοις Ιωάννης, το Καθολικό της Πατριαρχικής Μονής του Αυτοκράτορα Ανδρονίκου Β’ του Παλαιολόγου, ού μήν αλλά και του Αυτοκράτορα του Ιωάννου Στ’ του Κατακουζηνού, του Τσάρου Σέρβων και Ρωμαίων Στεφάνου του Ντουσάν, του Δεσπότη Σερρών Ιωάννου του Ούγκλεση, του Αγίου εν Νεομάρτυσι Ραφαήλ, του Αγίου Γενναδίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, πρώτου μετά την Άλωση, το Μοναστήρι του Εμμανουήλ Παππά, την εμπειρία της νυχτερινής ανάβασης μέσα στην παγωνιά της νυχτιάς του Δεκέμβρη, διαδεχόταν μιάς άλλης τάξης αίσθηση , μιάς άλλης ποιότητας εμπειρία, αφού
ο Αναπεσών ως λέων Χριστός,
με την βεβαιότητα του Παντοκράτορος,
μας υποδέχτηκε, ως τοιχογραφημένη εξαίσια μορφή στον εξωνάρθηκα, τοιχογραφημένη από τους παλαιολόγειους καιρούς, όπου το ασημοκάντηλο τις ανταύγειες της κατάνυξης ανέπεμπε, κι ύστερα, ενώ η υμονολογία των Χριστουγέννων μας προσκαλεί,
“Δεύτε ίδωμεν , πιστοί, πού εγεννήθη ο Χριστός,
Ακολουθήσομεν λοιπόν ένθα οδεύει ο αστήρ μετά των Μάγων Ανατολής των Βασιλέων”
και καθώς τα μελισσοκέρια ,
οι λαμπάδες του πολυέλαιου ανάβουν από τον αγαθό διακονητή, τον Εκκλησιαστικό του Καθολικού, λαμπρύνεται ο θόλος, φέγγουν οι τοιχογραφίες, ξεπροβάλλουν από τις σκιές και το σκοτάδι της Δεκεμβριάτικης βραδιάς οι ζωγραφισμένες μορφές προ αιώνων με κέφι και με ευλάβεια, με μεράκι και με ποιότητα, οι Άγγελοι υμνούντες, οι Μάγοι οδεύοντες, οι βοσκοί προσκυνούντες, η έρημος και το σπήλαιον ως σκηνικό, η φάτνη φιλοξενούσα και τα αγαθά ζώα,
φωτίζει ο τόπος, Ηλίου της Δικαιοσύνης ανατείλλαντος από την Αειπάρθενο Μητέρα Του, αναδεικνύονται και προβάλουν από την σιωπή της ποιότητας μιάς εξαίσιας αρχαίας τοιχογραφίας, λαμπρού τινός μαίστορος της ζουγραφίας, τινές δε ισχυρίζονται ότι περί έργων πρόκειται μαθητού του περίφημου κι άφταστου κυρ Μανουήλ του Πανσέληνου, αναδεικνύονται και ξεπροβάλουν προκειμένου να τονίσουν με την παρουσία τους, την εμφανή χειροπιαστή παρουσία τους, τα γενόμενα της σήμερον ημέρας , αφού Χριστός γεννάται σήμερον !
Σήμερον , νύν και αεί !
Και φάτνη της Γέννησης η καρδιά μας !
Α ! Άλλης τάξης βίωση τα Χριστούγεννα στο αρχαίο πατριαρχικό μοναστήρι !
Χριστούγεννα,
όπου τη πτωχεία κερδίζονται τα πλούσια
και τη ταπεινώσει κατακτώνται τα υψηλά !
Ευωδιασμένη η Εκκλησιά, μέσα στην παγωμένη ρεματιά του Μενοικίου,
ευωδιασμένη και λαμπροφωτισμένη,
καθώς ο ρόχθος του καταρράχτη του από καταβολής του κόσμου ρέοντος ποταμού από τις χιονοκορφές προς τον πόντο κρατάει τό ίσο της μουσικής στους χορούς,
ευωδιασμένο το Καθολικό της Μονής
από το λιβάνι που σήμερα κόμισαν ως δώρο, οι Αστρολόγοι από την Περσία, στον Άχρονο εκ Πατρός που γεννάται ασπόρως εκ Μητρός !
Είχε κέρασμα τοις εκκλησιαζομένοις ο γέρο Ηγούμενος ! Κρητικός τω γένει !
Εις τόνωσιν και αναψυχήν κέρασμα !
Κινήσαμε επιστρέφοντες !
Διά άλλης οδού, κατά το ευαγγελικόν, ως οι Μάγοι γιά να μη συντύχουμε τον Ηρώδη μαινόμενο !
Ένας ήλιος με δόντια, κατά πώς έλεγε η γιαγιά, ένας ήλιος με γυαλιά, κατά πώς τραγουδάει ο ανεπανάληπτος Χρύσανθος, αηδών καλλικέλαδος της Τραπεζούντος, ένας ήλιος που πάλευε με τα σύννεφα μας συντρόφευε στην επιστροφή .
Ο γερο βοσκός είχε σταθεί στην είσοδο της μάντρας και μας περίμενε !
Οι σκύλοι είχαν με ζωηρές υλακές προαναγγείλει την διέλευσή μας .
Τους περιμάζεψε !
Δεν είχε βγάλει το κοπάδι εκείνη την ημέρα γιά βοσκή !
Χριστούγεννα και γάρ.
Είχε λειτουργηθεί στον Άη Νικόλα του Ελαιώνα.
Επέμενε να περάσουμε στο καλύβι του , το ποιμενικό.
Γιά το κέρασμα της ημέρας !
Κι ήταν εκείνο το καλύβι, του γέρο βοσκού, ταπεινό σαν το σπήλαιο της Βηθλεέμ, κι ήταν εκείνο το ξηροκάλυβο ευωδιαστό σαν εκκλησιά, κι ήταν εκείνη η άσημη καλύβα γεμάτη φώς αγάπης από την φιλόξενη αγκαλιά του γέρο Πέτρου. Κι οι φλοκάτες καθαρές και γιορτινές στρωμένες κι ο σοφράς στη μέση με τραπεζομάντηλο κεντημένο από την μακαρίτισσα την γυναίκα του, και μιά χαμηλή ξυλόσομπα με το τσαγιερό επάνω, μικρή αλλά ικανή να ζεσταίνει το καλύβι και το καντήλι στη γωνιά μπρός στην εικόνα του Χριστού αναμμένο κι η ευωδιά του λιβανωτού θυμιάματος τέρπουσα.
Θαλπωρή !
Και το φώς κι η ευωδιά ήταν τα χαρσκτηριστικά της όμορφης ειρηνικής παρουσίας του γέρο βοσκού, που μας καλοδεχόταν σαν γνωστούς από χρόνια στο ξηροκάλυβό του.
Είχε καφέ γιά τον πατέρα, είχε φρέσκο γάλα γιά μάς ! Πρόσφερε στη συνέχεια κι ένα ποτήρι τσίπουρο με μεζέ φρέσκο τυρί δικό του , της μάντρας, και ψωμί ζυμωτό από το χωριό !
Ο μπάρμπα Πέτρος , ευθυτενής κοντά στα ενενήντα του, με τετρακόσια τα μυαλά του παρά το φορτιό των χρόνων του, μ’ ένα τσομπανέρι δεκαοκτώ χρονώ γιά βοηθό στις υπιχρεώσεις της μάντρας, του κοπαδιού, ξανοίχτηκε !
Ξανοίχτηκε ήρεμα, χωρίς κακία, χωρίς μίσος, σχεδόν αγαπητικά, με συναγμένη σοφία,
θάλεγε κάποιος, σαν σε εξομολόγηση …
Δεν κουβέντιαζε δά και πολύ συχνά πιά μ’ ανθρώπους !
Το χωριό του , το σύνολο των συγχωριανών του, είχαν δηλώσει Εξαρχικοί κι έτσι με την Συνθήκη του Νειγύ ανταλλάχτηκαν , έφυγαν γιά την Βουλγαρία. Τρείς – πέντε οικογένειες του χωριού εν οίς κι η δική του ήταν Πατριαρχικοί . Έμειναν στον τόπο τους.
Τι χρόνια , Χριστέ μου !
Έμειναν στον τόπο τους επειδή δήλωσαν ότι είναι Έλληνες σλαβόφωνοι !
Αλλά, τα χωράφια, τα κτήματα, τα σπίτια όλου του χωριού δημεύτηκαν, πέρασαν στην ιδιοκτησία του Ελληνικού Κράτους !
Κι όσων παρέμειναν στα προγονικά τους !
Κι όσων πανηγυρικά δήλωσαν ότι δεν θεωρούν εαυτούς Βουλγάρους !
Κι ύστερα ήρθε η Κατοχή . Κι ύστερα ήρθε η τυράννια και το ξύλο από τους Βουλγάρους, γιά ψύλλου πήδημα . Κι ύστερα ξύλο και κρατητήρια και φυλακές γιατί εθεάθησαν οι της Εθνικής Αντίστασης στην περιοχή και σίγουρα τους τάισες, και στ’ αλήθεια, τους τάιζε ! Κι ύστερα, ο εμφύλιος πόλεμος και να ξύλο και να βρισιές από την ένδοξη Ελληνική Βασιλική Χωροφυλακή, να κλωτσιές και να ξανά εμπτυσμοί , να βρισιές και χαρακτηρισμοί “παλιοβούργαρε”, παλιοβούργαρε, ποιόν , αυτόν που αρνήθηκε να μετακινηθεί οικογενειακά στην Βουλγαρία, αυτούς που αντί οικογενειακά να τους τιμήσουν, τους δήμευσαν τα χωράφια !
Ο μπάρμπα Πέτρος !
Περιέγραφε όσα τράβηξαν από την Χούντα, ήξερε ότι εμφανιζόταν ως τιμητές και εθναμύντορες αυτοί που βουλγαρογράφτηκαν, αυτοί που συνεργάστηκαν, αυτοί που πρόδωσαν και τώρα ήταν ελληνότεροι των Ελλήνων !
Πάλι κλωτσιές, ρουφιανιές, στα κρατητήρια, στην Ασφάλεια των επίορκων, σε ανακρίσεις από τους επίορκους της Δημοκρατίας, “εαμοβούργαρε”, υβριζόμενος από τους προδότες της Κύπρου,
ο μπάρμπα Πέτρος.
Ευθυτενής κι ήρεμος, όμορφος και γαλήνιος, μ’ ένα τσομπανέρι δέκαοκτώ χρονώ,
στη πλεγμένη περίτεχνα με τσαλιά μάντρα του, στο ξηροκάλυβο της μάντρας τη μέρα των Χριστουγέννων !
Πάει καιρός , παιδί μου, που έπαψα να κρατώ μίσος στη ψυχή μου, κατέληξε, σχεδόν ντροπαλά !
Αυτό κι άν ήταν βίωμα Χριστού γέννας!
Αυτή κι άν ήταν κορύφωση !
Αγραυλούντων ποιμένων στην έρημο των αιώνων, στην ερημία της κοινωνίας, στην υποκρισία των κρατών, στην αθλιότητα των μηχανισμών, στην αγριότητα των ανθρώπων, των αγραυλούντων εν προσμονή του θαύματος ποιμένων, συνεχιστής !
Ο μπάρμπα Πέτρος, μ’ αναμμένο το καντήλι της συνείδησής του στο ξηροκάλυβο της μάντρας ανήμερα Χριστούγεννα !
Σ’ αυτά , τα τελευταία του Χριστούγεννα !
