Το Μάθημα 6ο στα Μαθήματα Κλασσικής Παιδείας, θα πραγματοποιηθεί τη Τετάρτη 15 Νοεμβρίου 2023 και ώρα 7 μ.μ. στο Αμφιθέατρο Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Νικ. Νικολάου 20.
ΘΕΜΑ: ΠΙΝΔΑΡΟΣ (ΜΕΡΟΣ 2ο)
ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Φανή Σοκόλη – Τζήκα Κλασική φιλόλογος, απόφοιτος του ΑΠΘ
Το χορικό λυρικό άσμα -που ο Πίνδαρος υπηρετεί αριστουργηματικά- φτάνει στην ακμή του το πρώτο μισό του 5ου αγώνα.
Η μεγάλη ανάπτυξη του χορικού άσματος την εποχή αυτή σχετίζεται προφανώς με τις κοσμοϊστορικές αλλαγές που αρχίζουν να συντελούνται προς το τέλος του 6ου αιώνα:
Με την υπερίσχυση του θεσμού της πόλης και της δημοκρατίας, με τη συνακόλουθη εκλάμπρυνση των μεγάλων δημόσιων αθηναϊκών εορτών, των Παναθηναίων και των Διονυσίων, με τις πατριωτικές νίκες εναντίον των Περσών, όπως και με την άνοδο ισχυρών αρχόντων στη Σικελία.
Ύμνοι, παιάνες, διθύραμβοι, παρθένεια εκτελούνταν από χορό με τη συνοδεία αυλού και λύρας σε δημόσιες γιορτές, τοπικές ή πανελλήνιες, στις αυλές μεγάλων δωρητών, σε οίκους καλλιεργημένων τυράννων που προστάτευαν και ενεθάρρυναν αυτές τις πρωτοβουλίες.
Είναι η εποχή κατά την οποία οι πλούσιοι και καλλιεργημένοι προστάτες της ποίησης παραγγέλνουν σε ποιητές εγκώμια, θρήνους, γαμήλια τραγούδια (υμέναιοι) και κυρίως επινίκιες ωδές.
Όμως ο Πίνδαρος είναι αναμφισβήτητα ο λαμπρότερος χορικός λυρικός ποιητής της αρχαιότητας.
Γεννήθηκε στις Κυνός Κεφαλές της Βοιωτίας (πολύ κοντά στη Θήβα) πιθανόν το 518 π.Χ., και απεβίωσε μετά το 446 π.Χ., πιθανώς στο Άργος.
Οι Επίνικοι είναι οι περίφημες ωδές που γράφτηκαν, ύστερα από παραγγελία, για να τιμηθεί στην πατρίδα τους, σπανίως δε στον τόπο της επιτυχίας, η νίκη περιώνυμων αθλητών στους πανελλήνιους αγώνες στην Ολυμπία, στους Δελφούς, στον Ισθμό, και τη Νεμέα.
Είναι αναμφισβήτητο πως παρά την τεράστια φήμη του πολύ λίγοι είναι εκείνοι πού γνωρίζουν τον Πίνδαρο όπως θα έπρεπε.
Αυτό οφείλεται στον απρόσιτο, σχεδόν σκοτεινό, ειδικά για τους αμύητους, ποιητικό λόγο του, στην περίτεχνη και πολυποίκιλτη σύνθεση των ωδών του και στη βαθύτατη και συνάμα αντισυμβατική σκέψη του.
Όμως κάνουμε ένα σφάλμα στην αντιμετώπιση των αρχαίων κειμένων.
Προσπαθούμε να αποσπάσουμε ένα παλιό έργο από τον χρόνο του, να το υποχρεώσουμε να μετοικήσει στον δικό µας τόπο και χρόνο και να µας δείξει τη σχέση του µε µας.
Κάτι τέτοιο θα ήταν απλώς εκχυδαϊσμός και λεηλασία του παρελθόντος.
Ούτε μπορούμε, αρνούμενοι ότι η δική µας θέση είναι στο δικό µας παρόν, να μεταφυτευθούμε εμείς εκεί.
Το να ιδρύσεις μιαν αληθινή σχέση µε ένα έργο του παρελθόντος σημαίνει να εγκαινιάσεις ένα διάλογο μαζί του.
Ο διάλογος μπορεί στην αρχή να προκληθεί από την περιέργεια ή από την τύχη· ή από την αίσθηση μιας ανάγκης, την αίσθηση ότι υπάρχει κάτι εκεί που λείπει εδώ και που το θέλουμε. Κάτι που έχει εμφανιστεί µε αποσπασματικό τρόπο στην τέχνη και στη σκέψη της εποχής µας, ανταποκρινόμενο σε μιαν άρρητη ανάγκη του καιρού µας μπορεί εκεί να υπάρχει ακόμη πλουσιότερα.
Μπορεί ίσως να βρίσκεται στον Πίνδαρο.
Όπως και να ’χει το πράγμα, αποτελεί αγαθή συγκυρία να στραφούμε προς τον ποιητή αυτόν, ο οποίος εδώ και τόσους αιώνες δεν μπόρεσε να µας μιλήσει παρά τόσο λίγο.
Αξίζει τον κόπο.
Στα Μαθήματα Κλασσικής Παιδείας ο Πίνδαρος!
Γιάννης Μυλόπουλος: Κόβουν χωρίς λόγο τα παρόχθια δένδρα του ποταμού Αγγίτη
