Νότης Μαριάς: «Μ’ αεροπλάνα και βαπόρια» η Τουρκία πλέον στη Λιβύη

Γράφει ο Νότης Μαριάς, Καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην ευρωβουλευτής και βουλευτής Ηράκλειου Κρήτης, notismarias@gmail.com

MITROPOLITIS SERRON THEOLOGOS GIANNIS KOUNIOS

Απίστευτο και όμως αληθινό. Την ώρα που η Τουρκία προκαλεί για άλλη μια φορά με τις εμπρηστικές δηλώσεις Μπαχτσελί κατά της ελληνικότητας των Δωδεκανήσων η Ελλάδα ως μέλος του 15μελούς Συμβουλίου Ασφαλείας (ΣΑ) του ΟΗΕ υπερψήφισε Ψήφισμα/Απόφαση του ΣΑ που ανάβει το πράσινο φως στην Τουρκία, και όχι μόνο, για μεταφορά όπλων, πολεμικών πλοίων, στρατιωτικών αεροπλάνων αλλά και στρατευμάτων στη Λιβύη.

Πρόκειται για ένα εξαιρετικά σοβαρό θέμα το οποίο αναλύσαμε ήδη εκτεταμένα στις 20 Ιανουαρίου 2025 στην εκπομπή «η Ελλάδα στον Κόσμο» που προβάλλεται κάθε Δευτέρα βράδυ στο militaire.tv (https://www.militaire.gr/toyrkika-opla-kai-strateymata-sti-livyi-me-egkrisi-tis-elladas-ston-oie-notis-marias/).

Αναφερόμαστε στο Ψήφισμα 2769 (2025) του Συμβουλίου Ασφαλείας που υιοθετήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2025 με 14 ψήφους υπέρ, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδος και με αποχή της Ρωσίας.

Όπως προκύπτει από την επίσημη ανακοίνωση του ΟΗΕ «μέσω του κειμένου, το Συμβούλιο (Ασφαλείας) αποφάσισε επίσης ότι το σχετικό εμπάργκο όπλων δεν θα ισχύει για οποιαδήποτε τεχνική βοήθεια ή εκπαίδευση που παρέχεται από τα κράτη μέλη στις δυνάμεις ασφαλείας της Λιβύης η οποία αποσκοπεί αποκλειστικά στην προώθηση της διαδικασίας επανένωσης των λιβυκών στρατιωτικών θεσμών και θεσμών ασφαλείας.

Περαιτέρω, (το Συμβούλιο Ασφαλείας) δήλωσε ξεκάθαρα ότι ένα τέτοιο εμπάργκο όπλων δεν πρέπει να εφαρμόζεται σε στρατιωτικά αεροσκάφη ή πλοία του πολεμικού ναυτικού που εισέρχονται προσωρινά στην επικράτεια της Λιβύης αποκλειστικά για την παράδοση αντικειμένων ή τη διευκόλυνση δραστηριοτήτων που άλλως εξαιρούνται ή δεν καλύπτονται από το εμπάργκο» ( https://press.un.org/en 16/1/2025).

Έτσι ενώ το Συμβούλιο Ασφαλείας κατά τα άλλα ενέκρινε ένα εκτεταμένο Ψήφισμα το οποίο υποτίθεται ότι ανανεώνει το εμπάργκο όπλων στη Λιβύη που επιβλήθηκε για πρώτη φορά με το Ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας 1970 (2011), εντούτοις με τις ρυθμίσεις των παραγράφων 6 και 7 του Ψηφίσματος 2769 (2025) ανάβει το πράσινο φως για ισχυρή στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη. Και όλα αυτά με την ψήφο της Ελληνικής κυβέρνησης.
Το πράσινο φως για μαζική εισαγωγή όπλων στη Λιβύη με προκάλυμμα δήθεν την εκπαίδευση του στρατού της Λιβύης αλλά και των δυνάμεων ασφαλείας της Λιβύης που βρίσκονται υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης της Τρίπολης είναι βέβαιο ότι θα αξιοποιηθεί από την Άγκυρα καθώς ήδη η Τουρκία έχει αναλάβει εργολαβικά την εκπαίδευση των στρατιωτικών δυνάμεων της Λιβύης.

Μάλιστα όπως δήλωσε με έμφαση ο τότε υπουργός δικαιοσύνης της Τουρκίας στα τέλη του 2023 «ο στρατός μας στη Λιβύη προασπίζεται το τουρκολιβυκό μνημόνιο-Θα συνεχίσουμε τον αγώνα» (www.ethnos.gr 4/12/2023). Σημειώνεται εν προκειμένω ότι η Τουρκία διαθέτει δύο κέντρα εκπαίδευσης στη Λιβύη, έχει παρουσία σε δύο λιμάνια της χώρας και σε τρεις αεροπορικές βάσεις, ενώ 2200 Τούρκοι στρατιώτες βρίσκονται στη Λιβύη μαζί με 50 πράκτορες της ΜΙΤ και 800 εκπαιδευτές από ιδιωτικές τουρκικές επιχειρήσεις (https://libyareview.com 18/11/2024).

Πρέπει δε να τονιστεί ότι η Άγκυρα με πρόσχημα το από 4/4/2012 Μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης για στρατιωτική εκπαίδευση του λιβυκού στρατού προχώρησε στην ανάπτυξη τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στη Λιβύη (https://nordicmonitor.com 16/12/2019) παραβιάζοντας τις Αποφάσεις του ΣΑ.

Στα τέλη 2023 το τουρκικό κοινοβούλιο ενέκρινε προεδρικό διάταγμα του Ερντογάν για παραμονή των τουρκικών στρατευμάτων στη Λιβύη μέχρι τα τέλη του 2025 (https://nordicmonitor.com 16/8/2024). Μάλιστα κατά τη σχετική συζήτηση στην τουρκική βουλή, βουλευτής της αντιπολίτευσης κατηγόρησε την τουρκική κυβέρνηση για παραβίαση του εμπάργκο όπλων που έχει επιβάλει ο ΟΗΕ στη Λιβύη (https://nordicmonitor.com 1/12/2023).

Επιπλέον μαζί με την υπογραφή στις 27 Νοεμβρίου 2019 του ανυπόστατου, άκυρου και παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου περί «οριοθέτησης περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας», Άγκυρα και Τρίπολη υπέγραψαν και μνημόνιο στρατιωτικής συνεργασίας σε θέματα ασφάλειας που όπως τονίζει η τουρκική πλευρά άλλαξαν τη μοίρα της Λιβύης (https://www.aa.com.tr/ 27/11/2020).

Περαιτέρω την 1η Μαρτίου 2024 υπογράφτηκε νέο Μνημόνιο Στρατιωτικής συνεργασίας Τουρκίας-Λιβύης (https://english.news.cn 2/3/2024) που προβλέπει δημιουργία τουρκικών στρατιωτικών βάσεων στη Λιβύη, εγκατάσταση τουρκικών χερσαίων, ναυτικών και αεροπορικών τουρκικών δυνάμεων στην Λιβύη καθώς και την ετεροδικία και το ποινικά ακαταδίωκτο των τούρκων στρατιωτών στη Λιβύη (https://nordicmonitor.com 16/8/2024). Μάλιστα ο Ερντογάν προώθησε το εν λόγω μνημόνιο στην τουρκική βουλή για κύρωση στις 12/8/2024 .

Επομένως η χώρα που κατά κύριο λόγο θα επωφεληθεί από το πράσινο φως που άναψε το ψήφισμα του ΣΑ για εκπαίδευση των στρατιωτικών δυνάμεων της Λιβύης είναι η Άγκυρα. Γιατί με αφορμή τη δήθεν εκπαίδευση η Άγκυρα θα προχωρήσει και στη μαζική εισαγωγή όπλων στη Λιβύη καθώς βέβαια και τεράστιου αριθμού τούρκων στρατιωτών και δήθεν εκπαιδευτών αυτή τη φορά όμως με τη βούλα του ΣΑ του ΟΗΕ και με τη σύμφωνη γνώμη της Αθήνας.

Γιατί το ίδιο έκανε τα τελευταία χρόνια αλλά «στη ζούλα» και πολλές φορές σε σύγκρουση με την «Επιχείρηση Ειρήνη» της ΕΕ η οποία επιτηρούσε και επιτηρεί το εμπάργκο όπλων στη Λιβύη.

Να τονιστεί ότι η εξαίρεση από το εμπάργκο όπλων της παροχής στρατιωτικής εκπαίδευσης στις δυνάμεις της Λιβύης ξεκίνησε με πρωτοβουλία της ίδιας της Λιβύης αμέσως μετά την έναρξη διαδικασίας κύρωσης του παραπάνω από 1/3/2024 Μνημονίου συνεργασίας Τουρκίας-Λιβύης που όπως προαναφέραμε δρομολογήθηκε από τον Ερντογάν στις 12/8/2024.

Έτσι στις 19/9/2024 η Λιβύη με επιστολή της στο ΣΑ του ΟΗΕ συζήτησε να δοθεί εξαίρεση από το εμπάργκο όπλων αναφορικά με την εισαγωγή στην Λιβύη όπλων ή άλλου στρατιωτικού εξοπλισμού που προορίζεται για οποιαδήποτε τεχνική βοήθεια ή εκπαίδευση των δυνάμεων ασφαλείας της Λιβύης από τα κράτη μέλη του ΟΗΕ.

Και για να μην χάνουν χρόνο Άγκυρα και Τρίπολη ξεκίνησαν ήδη τέσσερις μέρες μετά τις σχετικές συζητήσεις για αναβάθμιση των προγραμμάτων στρατιωτικής εκπαίδευσης με συνάντηση στην Άγκυρα στις 23/9/2024 του τούρκου υπουργού άμυνας Yasar Guler και του αναπληρωτή υπουργού άμυνας της κυβέρνησης της Τρίπολης Abdulsalam Al-Zoubi (https://libyaobserver.ly 24/9/2024).

Όμως αυτό που είναι εξαιρετικά εξωφρενικό είναι ότι το Ψήφισμα 2769 (2025) του Συμβουλίου Ασφαλείας σπάει το εμπάργκο όπλων έτι περαιτέρω καθώς επιτρέπει να εισέρχονται στην επικράτεια της Λιβύης πολεμικά πλοία και στρατιωτικά αεροσκάφη πλήρως εξοπλισμένα μάλιστα, προκειμένου να ενεργούν πράξεις που δεν απαγορεύονται από το εμπάργκο όπλων καθώς και για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας!!!.

Με τον τρόπο λοιπόν αυτόν τα τουρκικά πολεμικά πλοία και τα στρατιωτικά αεροπλάνα εφοδιασμένα με όλα τα οπλικά τους συστήματα θα μπορούν να σταθμεύουν πλέον νόμιμα στη Λιβύη με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την άμυνα και ασφάλεια της Ελλάδας καθώς νοτίως της Κρήτης και Δυτικά της Πελοποννήσου θα μπορούν να «σουλατσάρουν» έχοντας ως βάση τη Λιβύη τα εκεί σταθμεύοντα τουρκικά πολεμικά πλοία και μαχητικά αεροπλάνα.

Τελικά όπως επισημάναμε το Ψήφισμα 2769 (2025) του ΣΑ που ανάβει το πράσινο φως για τουρκικά όπλα και στρατεύματα στη Λιβύη ψηφίστηκε στις 16 Ιανουαρίου
2025 λαμβάνοντας 14 ψήφους υπέρ συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδος ενώ η Ρωσία απείχε.

Αιτιολογώντας την ψήφο του o Εκπρόσωπος της Ελλάδας στο ΣΑ αφού καλωσόρισε την υιοθέτηση του Ψηφίσματος το οποίο άλλωστε όπως δήλωσε είχε υπερψηφίσει επισήμανε μεταξύ άλλων: «Το ψήφισμα επίσης εξετάζει ζητήματα σχετικά με την παροχή υποστήριξης από τα κράτη μέλη μέσω βοήθειας σε τεχνικά ζητήματα και κατάρτισης, προκειμένου να ενισχυθεί η ασφάλεια στη Λιβύη. Εκφράζουμε την ελπίδα ότι η διάταξη αυτή θα συμβάλει στην προώθηση της διαδικασίας επανένωσης των λιβυκών στρατιωτικών θεσμών και θεσμών ασφαλείας» (www.iefimerida.gr 17/1/2025).

Και συνέχισε: «Το ψήφισμα εισάγει μια νέα διάταξη σύμφωνα με την οποία το εμπάργκο όπλων δεν εφαρμόζεται σε στρατιωτικά αεροσκάφη ή πλοία, τα οποία έρχονται προσωρινά στο έδαφος της Λιβύης αποκλειστικά και μόνο για την παράδοση ειδών ή για τη διευκόλυνση δραστηριοτήτων που εξαιρούνται ή δεν καλύπτονται από το εμπάργκο όπλων,

συμπεριλαμβανομένης της ανθρωπιστικής βοήθειας, καθώς και όπλων και σχετικού υλικού για αμυντικούς σκοπούς υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Είναι σημαντικό η διάταξη αυτή να εφαρμοστεί με καλή πίστη προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν καταχρήσεις που θα είχαν αρνητικό αντίκτυπο στην ειρηνευτική διαδικασία. Λαμβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται για μια νέα διάταξη, είναι επίσης απαραίτητη η ενημέρωση σχετικά με την εφαρμογή της» (www.iefimerida.gr 17/1/2025).

Πάντως το να αναμένει κανείς καλή πίστη από την πλευρά της Τουρκίας αποτελεί το άκρων άωτον της αφέλειας.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι η Ελληνική πλευρά στην τοποθέτησή της στο ΣΑ αμέσως μετά τη διεξαγωγή της σχετικής ψηφοφορίας στις 16/1/2025 «ξέχασε» να αναφερθεί και να καταγγείλει τα ανυπόστατα, άκυρα και παράνομα τουρκολιβυκά μνημόνια του 2019 και του 2023, το παράνομο κλείσιμο του Κόλπου της Σύρτης καθώς και την παράνομη ανακήρυξη συνορεύουσας ζώνης εκ μέρους της Λιβύης, την παράνομη παραμονή και δράση των τουρκικών στρατευμάτων στη Λιβύη αλλά και την μαζική έλευση μεταναστών από το Τομπρούκ στη Γαύδο και την Κρήτη.

Και το κερασάκι στην τούρτα η συνάντηση Ερντογάν με τον πρωθυπουργό της Λιβύης Abdul Hamid Dbeibah στις 15 Ιανουαρίου 2025 στην Άγκυρα όπου συζήτησαν για τη συνεργασία των δύο πλευρών σε θέματα οικονομίας, εμπορίου, ενέργειας και στρατιωτικής συνεργασίας (https://libyaobserver.ly 15/1/2025).

«Μ’ αεροπλάνα και βαπόρια» η Τουρκία πλέον στη Λιβύη .