“Οι άνθρωποι που πάνε μπροστά σ’αυτόν τον κόσμο, είναι αυτοί που σηκώνονται, αναζητούν τις συνθήκες που θέλουν, κι αν δεν τις βρουν, τις διαμορφώνουν μόνοι τους.”
(1856-1950)
Τα λόγια του Ιρλανδού στην καταγωγή θεατρικού συγγραφέα, ταξιδεύοντας δεκαετίες μετά τον θάνατό του, εξακολουθούν να είναι αντιπροσωπευτικά της ψυχικής δύναμης και θέλησης που κρύβει μέσα του ο κάθε άνθρωπος.
Των ικανοτήτων του, και των αλλαγών που μπορεί να επιφέρει, μέσω αυτών, στη ζωή του.
Της δύναμης που κρύβει μέσα του, που πιθανόν να μη γνωρίζει ούτε ο ίδιος.
Εν έτει 2020, και ενώ θα περίμενε κανείς η ουσία της εν λόγω ρήσης να αποτελεί δεδομένο για την πλειοψηφία του πληθυσμού, εν τούτοις, πολύ συχνά, δεν δύναται να αποτελεί ούτε καν ζητούμενο.
Σαφώς και δεν τίθεται θέμα αμφισβήτησης για την ορθότητα των λόγων του βραβευμένου με Νόμπελ Λογοτεχνίας δραματουργού.
Αν μη τι άλλο, πρόκειται για την άποψη ενός ανθρώπου, η οποία δε προσβάλλει ούτε στοχοποιεί κανέναν.
Ομολογουμένως, οπότε, δεν τίθεται θέμα για το αν μπορεί ένας άνθρωπος να «πάει μπροστά» επιστρατεύοντας τα ψυχικά του αποθέματα σε συνδυασμό με τις εκάστοτε υπαρκτές ή εν δυνάμει κατάλληλες συνθήκες.
Γεννάται λοιπόν, εύλογα, το ερώτημα:
Γιατί άραγε ένας άνθρωπος είναι δύσκολο σήμερα να σταθεί στα πόδια του και να προχωρήσει ζώντας αξιοπρεπώς με όσα μέσα ήδη έχει
-ή επιχειρήσει να έχει- στη διάθεσή του;
Και δια μέσου αυτού, ένα ακόμη:
Τι αντίκτυπο έχει μια τέτοια κατάσταση στη ζωή και την ψυχοσύνθεση του ίδιου του ατόμου αλλά και των άμεσα συνδεδεμένων μαζί του;
Το συγκεκριμένο θέμα, στην ανάλυσή του, εμφανίζει πολυάριθμες «διακλαδώσεις», που δεν είναι δυνατό να αναπτυχθούν μέσα σε λίγες μόνο σελίδες.
Εξετάζοντας την ψυχοκοινωνική του διάσταση, συμπεραίνουμε πως η ανταπόκριση ενός ενήλικα σε τέτοιου είδους καταστάσεις, εξαρτάται τόσο την συναισθηματική του ωρίμανση όσο και από την εμπειρία του.
Όσα ψυχικά εφόδια και να διαθέτει κανείς, η πρώτη φορά που έρχεται αντιμέτωπος με μια δύσκολη κατάσταση, απαιτεί συνήθως περισσότερο χρόνο ώσπου να επέλθει η συνειδητοποίηση, η αποδοχή των γεγονότων, και τελικά, η λήψη αποφάσεων και τρόπων αντιμετώπισης. Πόσο μάλλον, για την πραγματοποίηση των αποφάσεων αυτών.
Πέρα από τον ψυχισμό και την αλληλεπίδραση με το κοινωνικό περιβάλλον όμως, οι εκάστοτε κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες , με την άλλοτε ανασταλτική και άλλοτε κατασταλτική τους δράση, κατέχουν σημαντικό μερίδιο ευθύνης στο τελικό αποτέλεσμα.
Η χώρα μας, διανύοντας την περίοδο της οικονομικής κρίσης των τελευταίων χρόνων, δεν έχει τη δυνατότητα να προσφέρει σταθερή εργασία, μισθό που να ανταποκρίνεται ρεαλιστικά στις ανάγκες ενός μέσου Έλληνα πολίτη, ούτε την οικονομική ενίσχυση ώστε να μπορέσει αυτός να «σταθεί στα πόδια του».
Μεγάλη μερίδα του πληθυσμού ζει πλέον στα όρια της φτώχειας (ή κάτω από αυτά) και έχει στο ενεργητικό της οφειλές και χρέη στα οποία δε μπορεί να ανταπεξέλθει αποτελεσματικά.
Την χρονιά που προηγήθηκε, φάνηκε μια υποψία ανάκαμψης στον οικονομικό/εργασιακό τομέα, πράγμα που έδωσε σε πολλούς ώθηση για εξέλιξη.
Στο σημείο αυτό βλέπουμε λοιπόν την επίδραση της οικονομικής κατάστασης στον ψυχισμό του ατόμου, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
Νέα δεδομένα όμως, ως αποτέλεσμα της εμφάνισης και εξάπλωσης του covid-19-το απρόσμενο lock down και το κοινωνικο-οικονομικό “πάγωμα” που επέφερε-ήρθαν να ανατρέψουν την όλη κατάσταση.
Οι δύο τελευταίοι μήνες που διανύουμε, είναι η ευκαιρία πολλών να καλύψουν τα οικονομικά κενά της περιόδου εγκλεισμού που προηγήθηκε.
Το μέλλον προβλέπεται αβέβαιο παρόλα αυτά, καθώς ήδη, ο μέχρι πρότινος μηδενικός αριθμός κρουσμάτων, άρχισε να ανεβαίνει.
Στο σημείο αυτό μπορεί κανείς να αντιληφθεί ή να αναρωτηθεί το κατά πόσο η προσωπική εξέλιξη ενός ατόμου είναι ή όχι καθαρά δικό του ζήτημα.
Επιπλέον, οι επιπτώσεις των παραπάνω γεγονότων, αποτελούν κι αυτές συνδυασμό επίδρασης ψυχοκοινωνικών παραγόντων.
Στις περιπτώσεις απουσίας δυνατότητας οικονομικής υποστήριξης, ο κοινωνικός περίγυρος, και κυρίως τα άτομα του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος, διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο, καθώς η στήριξη που μπορούν να προσφέρουν μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια:
συζήτηση, ηθική/ψυχολογική υποστήριξη, δραστηριοποίηση του ατόμου σε άλλους τομείς, ακόμη και η απλή αίσθηση που προσφέρουν πως κάποιος νοιάζεται, κάποιος υπάρχει δίπλα τους. Βέβαια, όπως σε πολλούς τομείς της ζωής, έτσι κι εδώ, ισχύει το «δούναι και λαβείν».
Δεν είναι φρόνιμο να ξεχνάμε πώς οι άνθρωποι που παρέχουν ψυχολογική υποστήριξη, ίσως έχουν και ίδιοι ανάγκη από αυτή.
Εξαιτίας της πληθώρας των προβλημάτων που καλείται να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος του σήμερα λοιπόν, καθίσταται σαφές πως υπάρχει πιθανότητα να χρήζει υποστήριξης από επαγγελματίες ειδικούς στον τομέα αυτό, όπως είναι οι Κοινωνικοί Λειτουργοί και οι Ψυχολόγοι, οι οποίοι στελεχώνουν την πλειοψηφία των Κοινωνικών Υπηρεσιών πλέον.
Η εξυπηρέτηση του κοινού λαμβάνει χώρα τηρουμένης της αρχής προστασίας των προσωπικών δεδομένων ως είθισται, χωρίς χρηματικό αντίτιμο, ενώ αν κριθεί απαραίτητο, γίνεται παραπομπή του εξυπηρετούμενου στην ανάλογη υπηρεσία.
Σε κάθε περίπτωση, ο καθένας από μας, σαν μονάδα, μπορεί να αποτελέσει στήριγμα κάποιου ή να χρειαστεί ο ίδιος κάποια στιγμή υποστήριξη.
Βλέποντας τις απόπειρες αυτοκτονίας και τον αριθμό των αυτοκτονιών να ανεβαίνει, την-ομολογουμένως-πιο τραγική λύση που μπορεί να δοθεί σε ένα αδιέξοδο, με τα ανεπανόρθωτα αποτελέσματα αυτής, δεν έχουμε παρά να νοιαστούμε για τον συνάνθρωπο αλλά και να θωρακίσουμε τον εαυτό μας .
Κι αν δε μπορούμε να το κάνουμε μόνοι, να ζητήσουμε βοήθεια.
«Δεν υπάρχει δε μπορώ, υπάρχει δε θέλω», λένε.
Κάποιοι συμφωνούν, άλλοι όχι. Ένα είναι σίγουρο:
Αν δε θέλεις, δε θα μπορέσεις ποτέ.
