Το να χαρακτηριστεί μια ουσία εθιστική εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.
Όπως : βλάβη που προκαλεί, την αξία του φαρμάκου στην μαύρη αγορά, τον βαθμό στον οποίο το ενεργοποιεί την ουσία ντοπαμίνη στον εγκέφαλο, πόση ευχαρίστηση προκαλεί στους χρήστες, τα συμπτώματα στέρησης και το πόσο γρήγορα εθίζεται κάποιος σε αυτήν.
Λαμβάνοντας αυτούς τους παράγοντες υπόψιν, οι ερευνητές κατέληξαν ότι οι πέντε πιο εθιστικές ουσίες είναι:
Ηρωίνη
Η ηρωίνη είναι ένα οπιοειδές που προκαλεί αύξηση του επιπέδου της ντοπαμίνης στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου έως και 200%.
Εκτός του ότι είναι το πιο εθιστικό ναρκωτικό, είναι επίσης και πολύ επικίνδυνη, επειδή η δόση που μπορεί να προκαλέσει θάνατο είναι μόνο πέντε φορές μεγαλύτερη από τη δόση που απαιτείται για να «γίνεις».
Έχει επίσης αξιολογηθεί ως το δεύτερο πιο επιβλαβές ναρκωτικό για την βλάβη που προκαλεί τόσο στους χρήστες όσο και στην κοινωνία.
Η αγορά παράνομων οπιούχων, συμπεριλαμβανομένης της ηρωίνης, εκτιμάται παγκοσμίως στα 65 δισεκατομμύρια ευρώ.
Κοκαΐνη
Η κοκαΐνη εμπλέκεται άμεσα με τη χρήση ντοπαμίνης από τον εγκέφαλο για τη μεταφορά εντολών από τον έναν νευρώνα στον άλλο.
Στην ουσία, δεν αφήνει τους νευρώνες να διακόψουν τις εντολές για την παραγωγή ντοπαμίνης, με αποτέλεσμα την ανώμαλη ενεργοποίηση των οδών ανταμοιβής του εγκεφάλου.
Σε πειράματα που έγιναν σε ζώα, η κοκαΐνη προκάλεσε αύξηση των επιπέδων ντοπαμίνης πάνω από το τριπλάσιο του φυσιολογικού επιπέδου.
Εκτιμάται ότι περίπου 14-20 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως κάνουν χρήση, ενώ το 2009 το εμπόριο κοκαΐνης ανήλθε στα 70 δισεκατομμύρια ευρώ.
Περίπου το 21% των ανθρώπων που δοκιμάζουν την ουσία θα εξαρτηθούν από αυτήν κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Έχει πολλές ομοιότητες με άλλα εθιστικά διεγερτικά, όπως η μεθαμφεταμίνη και η αμφεταμίνη.
Νικοτίνη
Η νικοτίνη είναι το κύριο εθιστικό συστατικό του καπνού.
Όταν κάποιος καπνίζει ένα τσιγάρο, η νικοτίνη απορροφάται γρήγορα από τους πνεύμονες και μεταφέρεται στον εγκέφαλο.
Αξιολογείται ως η τρίτη πιο εθιστική ουσία.
Περισσότεροι από τα δύο τρίτα των ανθρώπων που δοκιμάζουν το κάπνισμα καταλήγουν εξαρτημένοι κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Το 2002 υπήρχαν περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο καπνιστές και εκτιμάται ότι σκοτώνει περισσότερα από 8 εκατομμύρια άτομα ετησίως.
Η χρήση της προκαλεί αύξηση των επιπέδων ντοπαμίνης στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου κατά περίπου 25-40%.
Βαρβιτουρικά
Τα βαρβιτουρικά είναι μια κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιήθηκαν αρχικά για να θεραπεύσουν το άγχος και την αϋπνία.
Παρεμβαίνουν στη χημική σηματοδότηση του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα να απενεργοποιούνται κάποιες περιοχές του.
Σε χαμηλές δόσεις τα βαρβιτουρικά προκαλούν ευφορία, αλλά σε υψηλότερες δόσεις μπορεί να είναι θανατηφόρα, επειδή καταστέλλουν την αναπνοή.
Παλαιότερα η εξάρτηση ήταν πιο συχνή, καθώς ήταν πιο εύκολα διαθέσιμα με συνταγή, αλλά αυτό έχει μειωθεί δραματικά μιας και έχουν πλέον αντικατασταθεί από άλλα φάρμακα.
Πράγμα που αποδεικνύει ότι εάν ένα εθιστικό φάρμακο δεν είναι ευρέως διαθέσιμο, προκαλεί λιγότερη βλάβη.
Αλκοόλ
Μολονότι είναι νόμιμο σχεδόν παντού, έχει πολλές αρνητικές επιδράσεις στον εγκέφαλο.
Εργαστηριακά πειράματα έδειξαν ότι αυξάνει τα επίπεδα ντοπαμίνης στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου κατά 40-360%.
Περίπου το 22% των ανθρώπων θα αναπτύξουν εξάρτηση από το αλκοόλ σε κάποιο σημείο της ζωής τους.
Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι καταναλώνουν αλκοόλ παγκοσμίως, ενώ περισσότεροι από 3 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους το 2012 λόγω τραυματισμών που προκλήθηκαν από την κατανάλωση οινοπνεύματος.
Δείτε επίσης:
