Βρισκόμαστε στην 22η Διδακτική περίοδος 2024-2025, Μάθημα 14ο , αυτή την Τετάρτη 15 Ιανουαρίου 2025, ώρα 7:00μμ. στο Αμφιθέατρο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης και θέμα: « Πολιτεία και πολίτης στην αρχαία Αθήνα. Η πολιτειακή συμπεριφορά των Αθηναίων πολιτών. » με εισηγητή τον κ. Γιώργο Δεληγεώργη, Φιλόλογο
Στην αρχή του μαθήματος θα προσπαθήσουμε να ορίσουμε τις έννοιες «πολιτεία και «πολίτης». Στην αρχαία Ελλάδα «πολιτεία» δεν είναι απλά το έδαφος, ο λαός, η πολιτική εξουσία μιας πόλης κράτους. Είναι η ιδιότητα του πολίτη, τα πολιτικά δικαιώματα, το σύστημα των θεσμών, ο τρόπος κοινής ζωής μέσα στην πόλη, λέει η Claude Mosse.
Η δημοκρατική πολιτεία σήμαινε εξουσία του λαού και κυριαρχία της συλλογικότητας. Πολίτης κατά τον Αριστοτέλη «ουδενί των άλλων ορίζεται μαλλον η μετέχειν κρίσεως και αρχης». Αυτός που μετέχει στην κρίση, στα δικαστήρια και στην αρχή, στην εξουσία. Αυτός που συσκέφτεται, συμμετέχει σε κάθε σώμα αναλαμβάνοντας αξιώματα και λαμβάνει μέρος στις αποφάσεις της πόλης. Άριστος πολίτης είναι ο ενεργός πολίτης. Σήμερα όμως μιλούμε συνεχώς για αποπολιτικοποίηση.
Θα μας απασχολήσει αρκετά το πώς στην Αθήνα λειτουργεί η άμεση δημοκρατία, καθώς δεν βασίζεται τόσο στην εκλογή, αλλά στην κλήρωση και πως ο πολίτης δραστηριοποιείται μέσω των θεσμικών διατάξεων. Η δημοκρατία απαιτεί θάρρος και επαγρύπνηση.
«ισηγορία», «παρρησία» και «νόμος» αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά της αθηναϊκής ελευθερίας.
Στο δεύτερο μέρος θα εξετάσουμε την πολιτειακή συμπεριφορά των Αθηναίων στο θέμα της στράτευσης τους ή της άρνησής τους να πολεμήσουν και στο θέμα της οικονομίας και των εισφορών, στο κατά πόσο επωμίζονται ή αποφεύγουν τα οικονομικά βάρη που τους αναλογούν.
Όπως και στις σύγχρονες δημοκρατίες η ορθή συμπεριφορά δεν είναι γενικευμένη, το ίδιο ίσως να ίσχυε και στην Αθηναϊκή δημοκρατία. Υπήρχαν συμπεριφορές ιδιοτελείς, επιδίωξης του ατομικού συμφέροντος και αποφυγής των υποχρεώσεων.
Η στάση της πολιτείας όμως εντυπωσιακή. Οι Αθηναίοι πίστευαν πως οι πολίτες έπρεπε να αναλαμβάνουν τα καθήκοντά τους συνειδητά ως ελεύθεροι, όχι καταναγκαστικά, ορμώμενοι από τον ισχυρό δεσμό που τους έδενε με την κοινότητα.
Όσον αφορά τη φορολόγηση, γνωρίζουμε καλά πως ποτέ δεν είναι δημοφιλής. Ωστόσο υπήρχε η αρχή της φορολογικής δικαιοσύνης και η συνείδηση «του εισφέρειν» αν και το βάρος έπεφτε στους πλουσιότερους (λειτουργίες).
Ενδιαφέροντα τα στοιχεία και οι διαπιστώσεις. Απαραίτητες σαφώς και οι συγκρίσεις και με την λειτουργία της δημοκρατίας σήμερα και τις συμπεριφορές των συγχρόνων πολιτών.
Τα μαθήματα γίνονται κάθε Τετάρτη 7-8 το απόγευμα στο Αμφιθέατρο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης, Νικ. Νικολάου 20
Επίσης θα αναρτώνται στο διαδίκτυο σε διάφορες ιστοσελίδες:
-Μαθήματα Κλασσικής παιδείας
https://www.youtube.com/channel/UCk6Czni-OkM9SHw7CznMSQw
-Ζήσης Μητλιάγκας πρώην Δήμαρχος Σερρών:
https://www.facebook.com/zisis.mitliagas
-Ανδρονίδης Θεολόγος:
https://www.youtube.com/channel/UCTtG_Mzft3dAi1VATdt46bA
Τα μαθήματα θα μεταδίδονται τηλεοπτικά την Τετάρτη και σε επανάληψη Κυριακή στις 6-7 το απόγευμα από το ΤΗΛΕ – ΕΠΙΛΟΓΕΣ και ραδιοφωνικά.
Πρόεδρος της Δημοκρατίας: Βενιζέλος ή Τασούλας οι δύο πιο πιθανοί, εκτός η Σακελλαροπούλου
