Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι καταλαβαίνει ένα παιδί, όταν του λέμε: «Το μόνο που θέλω είναι να είσαι ευτυχισμένο»; Η απάντηση είναι απλή.
Επειδή η ευτυχία δεν έχει συγκεκριμένο ορισμό, αλλά είναι συνυφασμένη με συναισθήματα χαράς και ευδαιμονίας, τα παιδιά παίρνουν το εξής μήνυμα: «Τα συναισθήματά μου που αποδέχονται η μαμά και ο μπαμπάς είναι η χαρά και η ευδαιμονία. Η θλίψη, ο θυμός, η ζήλια είναι συναισθήματα που οι γονείς μου δεν θεωρούν καλά».
Καθώς μεγαλώνουν, η επιβεβλημένη ευτυχία, θα τα γεμίσει άγχος και ενοχές. Πώς γίνεται όμως αυτό; Πώς η εμμονή μας με την ευτυχία κάνει τα παιδιά μας δυστυχισμένα;
Ευτυχισμένα παιδιά δεν σημαίνει συνεχώς χαρούμενα
Φυσικά, όλοι θέλουμε να είμαστε χαρούμενοι και ευτυχισμένοι. Είναι υγιές να το ζητάμε και να το επιδιώκουμε στη ζωή μας. Πόσο μάλλον για τα παιδιά μας. Το πρόβλημα ξεκινάει όταν θεωρούμε πως οτιδήποτε αρνητικό (σκέψεις και συναισθήματα) πρέπει να αποκλείεται από το πλάνο μας.
Η Αμερικανίδα ψυχολόγος Dr Andrea Bonior εξηγεί πως όσο περισσότερο προσπαθούμε να απομακρύνουμε τα αρνητικά συναισθήματα από τη ζωή των παιδιών μας, τόσο πιο ανήμπορα τα κάνουμε να τα διαχειριστούν. Η λύση δεν είναι να απορρίψουμε τη θλίψη, τον θυμό και τη δυστυχία, αλλά να τα μάθουμε να τα αντιμετωπίζουν. Άλλωστε, τα άσχημα συναισθήματα είναι πολύ χρήσιμα. Μας φέρνουν κοντά στους άλλους και μας κάνουν να βρίσκουμε νόημα στις δυσκολίες.
«Πριν τα μωρά και τα παιδιά μας εκτεθούν στην κουλτούρα της απόλαυσης μέσω της απόκτησης υλικών αγαθών, ξέρουν καλά τι τα ικανοποιεί και τα ανακουφίζει: η σύνδεση, η επαφή με τους ανθρώπους. Αυτή η αίσθηση ότι οι γονείς, ή οι άνθρωποι που τα μεγαλώνουν, τα καταλαβαίνουν, ότι τα “πιάνουν” αν θέλετε, τα βοηθά να βρίσκουν νόημα και λογική στο περιβάλλον τους, να νιώθουν ότι ανήκουν σ’ αυτό. Για να “πιάσουμε” ένα παιδί, θα πρέπει να δεχτούμε όλα τα συναισθήματά του, τον θυμό, τον φόβο, τη θλίψη και τις χαρές του», γράφει η Βρετανίδα ψυχοθεραπεύτρια Philippa Perry
Έχουν δύναμη οι σκέψεις;
Το ίδιο λάθος κάνουμε με τις σκέψεις. Προσπαθώντας να μην κάνουμε αρνητικές σκέψεις, είναι σαν να αποδεχόμαστε ότι οι σκέψεις μας είναι παντοδύναμες. Στην πραγματικότητα, πρέπει να μάθουμε στα παιδιά πως οι σκέψεις μας είναι απλώς σκέψεις. Έρχονται και φεύγουν και σε καμία περίπτωση δεν μας καθορίζουν. Όσο περισσότερο πολεμάμε τις σκέψεις μας, τόσο περισσότερη δύναμη τους δίνουμε να παραμείνουν κολλημένες στο μυαλό μας. Οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι δεν φταίνε οι αρνητικές σκέψεις για το άγχος ή την κατάθλιψη, αλλά οι επίμονες σκέψεις.
Τέλος, επισημαίνουν ότι το άγχος και η κατάθλιψη συνδέονται αποδεδειγμένα με τη μη ανοχή των αρνητικών συναισθημάτων. Η ανάγκη να φύγουμε μακριά από οτιδήποτε δύσκολο και αρνητικό, μπορεί να οδηγήσει επίσης σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και διατροφικές διαταραχές.
Ποια ευτυχία θέλουμε;
Έχετε σκεφτεί τι ακριβώς εννοείτε, όταν αναφέρεστε στην «ευτυχία»; Οι περισσότεροι μάλλον θα το εξηγούσατε κάπως έτσι: Να μπορεί κανείς να βρίσκει στιγμές χαράς και πλήρωσης στη ζωή του. Αυτή η ευτυχία όμως δεν συνδέεται με επιφανειακές στιγμές χαράς, αλλά έρχεται από την ικανότητα του ανθρώπου να μπορεί να ζει με όλα τα συναισθήματά του και να αντιμετωπίζει τα δύσκολα και τα εύκολα.
Αυτή η ευτυχία προκύπτει από την ικανότητα δημιουργίας υγιών σχέσεων. Από τη δύναμη να βρίσκει κανείς νόημα και να αισθάνεται γεμάτος. Τα συναισθήματα εφήμερης ικανοποίησης δεν έχουν καμία σχέση με την ευτυχισμένη ζωή που επιθυμούμε για τα παιδιά μας. Η ευτυχία δεν επιβάλλεται και δεν μπορεί να μετατραπεί σε στόχο. Προκύπτει από τη συναισθηματική ωρίμαση.
6 τρόποι να διαμορφώσουμε ευτυχισμένα παιδιά
Το μυστικό είναι να μάθουμε τα παιδιά να γίνουν επιεικείς παρατηρητές των σκέψεων και των συναισθημάτων τους. Χωρίς να αισθάνονται ενοχές. Χωρίς να νομίζουν πως είναι έρμαιά τους. Πώς μπορεί να γίνει αυτό πρακτικά; Η Dr Bonoir δίνει μερικές πρακτικές συμβουλές:
1. Διδάξτε τα παιδιά ότι οι σκέψεις τους δεν τα καθορίζουν
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να παρατηρούν τις σκέψεις τους και να τις αναγνωρίζουν. Δείξτε τους πόσο διαφορετικό είναι να λένε «Σκέφτομαι ότι κανείς δεν θέλει να παίξει μαζί μου» από το «Κανείς δεν θέλει να παίξει μαζί μου».
2. Δώστε ονόματα χαρακτήρων στις αρνητικές τους σκέψεις
«Ο κύριος Ντροπαλούλης εμφανίστηκε πάλι! Τι σου λέει ότι δεν μπορείς να κάνεις;» Το παιχνίδι αυτό βοηθάει το παιδί να αποστασιοποιηθεί ακόμη περισσότερο από τις αρνητικές του σκέψεις.
3. Αποδεχτείτε όλα τα συναισθήματα
Αγκαλιάστε οτιδήποτε αισθάνεται το παιδί, εσείς και ο σύντροφός σας. Εξηγήστε με κάθε ευκαιρία πως είναι πολύ φυσιολογικό να ζηλεύουμε ή να φοβόμαστε, μικροί και μεγάλοι. Καλό όμως είναι να θυμόμαστε ότι τα συναισθήματα περνάνε. Οι πράξεις μένουν και μας χαρακτηρίζουν.
4. Διδάξτε τα να κάνουν παύσεις
Μάθετε τα παιδιά να «βγαίνουν» από μια έντονη σκέψη ή από ένα επώδυνο συναίσθημα. Εξηγήστε τους ότι μπορούν να σκεφτούν το θέμα που τους απασχολεί και πιο μετά.
5. Αλλάξτε τον λόγο σας αναφορικά με τα συναισθήματα
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να εκφράζουν ξεκάθαρα τα συναισθήματά τους. Δώστε το παράδειγμα λέγοντας «Αισθάνθηκα αδικημένη όταν είπες αυτό» αντί για «Αυτό που είπες είναι άδικο». Παρατηρήστε πώς μιλάτε για τα συναισθήματα και αναπροσαρμόστε τη συμπεριφορά σας. Αντί για το «Είσαι μια χαρά. Πάει, πέρασε» πείτε «Ακούγεται πολύ ενοχλητικό αυτό που σου συνέβη. Για να δούμε πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε».
6. Μιλήστε για την ευτυχία ως κάτι πέρα από τη χαρά και την ευκολία
Μιλήστε τους για τις αξίες, την προσπάθεια, την αγάπη, τις όμορφες σχέσεις και το νόημα στη ζωή. Εξηγήστε τους πως η ευτυχία δεν είναι μια αέναη χαρά, αλλά η ικανότητα να ζεις σύμφωνα με τις αξίες σου μαζί με όσους αγαπάς, παρά τις όποιες δυσκολίες.
